Tại Việt Nam, tía tô không chỉ được dùng như một loại gia vị phổ biến cho món ăn thêm hấp dẫn mà chúng còn có nhiều tác dụng sức khỏe. Trong bài viết sau đây, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu về loài cây đặc biệt này nhé:
Tìm hiểu về cây tía tô
Cây tía tô có tên khoa học là Perilla frutescens, thuộc họ Hoa môi (Lamiaceae hay Labiatae). Loài cây này có chiều cao từ 0,5-1 mét, có thể phát triển quanh năm ở môi trường khí hậu Việt Nam.
Thân của cây mọc thẳng đứng, có lông mềm. Lá mọc đối, hình oval và có răng cưa lớn ở mép lá. Trên bề mặt lá phủ một lớp lông mỏng. Màu sắc đặc trưng của lá tía tô là màu tím hoặc xanh tím.
Hoa tía tô có kích thước nhỏ, mọc thành chùm và có màu trắng hoặc màu tím. Quả của cây có hình cầu, đường kính khoảng 1mm và có màu nâu.
Hầu hết các bộ phận của cây tía tô, bao gồm: lá, cành, quả, rễ,… đều được con người tận dụng để dùng với với nhiều mục đích khác nhau. Chủ yếu công dụng chính vẫn là làm rau gia vị và để làm thuốc.
Đặc tính tía tô trong Đông y
Trong y học cổ truyền, mỗi bộ phận của cây tía tô đều được sử dụng với những mục đích khác nhau bởi chúng có những đặc tính khác nhau. Cụ thể là:
Lá tía tô
Bộ phận này khi được dùng trong các bài thuốc dân gian thường có tên là “tô diệp”. Lá tía tô thường có mùi thơm, vị cay, tính ấm, không độc. Chúng được dùng để chữa cảm sốt, khó chịu trong người, ho do cảm lạnh, cảm cúm, đau bụng, tiêu chảy,…
Người ta thường hái các lá tía tô già chứa cả phần cuống, sau đó đem sấy nhẹ hoặc phơi ở nơi thoáng mát cho đến khi lá khô mà vẫn giữ được màu sắc và hương vị.
Cành cây tía tô
Trong Đông y, dược liệu từ cành tía tô được gọi là là tô ngạnh, thường dùng trong các trường hợp chữa động thai, băng huyết, sưng vú, suy nhược thần kinh,…
Người ta thường thu hoạch thân cành chính (lưu ý không lấy những cành nhỏ) và tách phần rễ để ra để riêng. Cắt thân cành thành ra thành nhiều đoạn dài từ 5-10 cm sau đó đem phơi hoặc sấy khô.
Quả cây tía tô
Thành phần này được dùng với tên gọi là tô tử (trong Đông y), dùng trong các trường hợp người bệnh bị ho có đờm, ho hen lâu ngày, mày đay, viêm phổi,…
Người ta hái quả tía tô sau đó đem sấy khô hoặc phơi. Khi có nhu cầu thì chỉ cần bổ sung nguyên liệu và để dùng chữa bệnh.
Rễ cây tía tô
Tô căn là tên gọi dành cho thành phần dược liệu được lấy từ rễ của cây tía tô. Dược liệu này giúp người bệnh có thể cải thiện tình trạng tiêu chảy, giảm bầm máu, sưng tấy,…
Thông thường, người ta thường cắt nhỏ phần rễ cây tía tô sau đó phơi hoặc sấy khô để sử dụng khi có nhu cầu cần đến.
Tác dụng phổ biến của tía tô
Loài cây này được sử dụng phổ biến trong Đông y. Tuy nhiên, những trường hợp phổ biến nhất bao gồm:
Làm đẹp
Các nghiên cứu về thành phần hoạt chất trong lá tía tô đã chỉ ra rằng bên trong loại lá này có chứa một số chất có thể ức chế quá trình tổng hợp melatonin và tyrosinase. Từ đó giúp da trở nên sáng và mịn hơn.
Người ta cũng thường dùng lá tía tô với công dụng tẩy tế bào chết da, làm mềm da và giảm thiểu các vết chai sạn. Chị em có thể áp dụng nguyên liệu này trong quá trình làm đẹp vì chúng hoàn toàn tự nhiên và an toàn cho làn da.
Cách đơn giản nhất mà bạn có thể tận hưởng được những công dụng làm đẹp của lá tía tô đó là uống trà tía tô mỗi ngày hoặc dùng để rửa mặt, gội đầu, súc miệng giúp răng miệng chắc khỏe và mang lại hơi thở thơm tho.
Tốt cho tiêu hóa
Lá tía tô cũng chứa hàm lượng tanin và glucoside có tác dụng chống viêm hiệu quả. Thông thường chúng rất hữu ích cho việc chữa lành vết loét, cải thiện tình trạng vết sẹo, giảm sự gia tăng lượng axit trong dạ dày.
Các bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa khuyên những người có bệnh dạ dày nên dùng lá tía tô ở dạng sắc. Chúng họ giúp giảm đau, giảm dịch vị xuống ở mức bình thường. Từ đó tạo cảm giác ăn ngon miệng, ngủ tốt hơn.
Những người bị đau bụng đi ngoài và nôn mửa do ăn các loại thực phẩm như tôm cua cá cũng có thể giã một ít lá tía tô lấy nước cốt uống
hoặc ăn kèm lá tía tô trong bữa ăn hằng ngày.
Giúp điều trị các bệnh ngoài da
Tía tô chứa hàm lượng tinh dầu có tính kháng khuẩn cao cùng với nhiều loại vitamin (A, B1, B4, B6, C,…) và chất khoáng (sắt, kẽm,…) có thể hỗ trợ điều trị một số bệnh về da liễu hiệu quả. Chúng thường được dùng trong các trường hợp mề đay, giảm viêm và tăng cường hệ miễn dịch.
Một số triệu chứng dị ứng như hắt hơi, chảy nước mũi, ngứa mắt,… hay các chứng mẫn cảm và dị ứng theo mùa cũng có thể sử dụng lá tía to để chữa.
Lá tía tô chứa các thành phần quan trọng như axit rosmarinic, axit alpha-lineolic, quercetin và luteolin,… Các thành phần này có tác dụng ngăn chặn quá trình sản xuất histamine và làm giảm cytokine. Do vậy mà làm hạn chế tình trạng xuất hiện dị ứng trên cơ thể.
Những lưu ý khi sử dụng tía tô
Mặc dù tía tô có nhiều công dụng nhưng khi sử dụng loại thực phẩm này bạn cũng cần chứ ý những điều sau đây:
– Không sử dụng lá tía tô trong trường hợp đang bị tiêu chảy vì có thể sẽ là tình trạng của bạn trở nên nghiêm trọng hơn.
– Một số người có thể bị dị ứng khi sử dụng tinh dầu tía tô. Vì vậy, bạn nên thoa một lượng nhỏ tinh dầu lên da tay và xem phản ứng của da. Bên cạnh đó, sau khi sử dụng tinh dầu tía tô không nên cho da tiếp xúc ngay với ánh nắng mặt trời.
– Việc lạm dụng tía tô sẽ gây ra tác dụng phụ như: làm tăng việc đổ mồ hôi, tăng huyết áp,… Nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
Với những thông tin trên, hy vọng bạn đã biết thêm nhiều thông tin hữu ích về tía tô. Chúc bạn luôn có những mẹo hay để chăm sóc sức khỏe của mình và những người xung quanh nhé!
